Projektanci instalacji wentylacyjnych realizujący prace dla sektora szpitalnego jako bazowe przepisy przyjmują Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z dnia 24 listopada 2006 r.).

Jedne z ważniejszych wytycznych zawartych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z dnia 24 listopada 2006 r.) dotyczą obligatoryjnego wydzielenia stref czystych i brudnych zarówno w pomieszczeniach takich jak sale operacyjne i gabinety zabiegowe, a także pomieszczeń towarzyszących, takich jak: brudowniki, pralnie, śluzy itp. Istotne jest także pogrupowanie pomieszczeń i stosowanie podciśnienia w strefie brudnej w stosunku do strefy czystej. W strefach, do których należą m.in. sale operacyjne i gabinety zabiegowe, konieczna jest zwiększona wymiana powietrza, która pozwoli spełnić wymagania przepisów szczegółowych oraz zapewni komfort pracy personelu medycznego. Dla sal operacyjnych oraz sal, w których odbywają się zabiegi kolonoskopii i endoskopii minimalna krotność wymian powietrza to 15 na godzinę. 

Klasa czystości a filtry
Klasa czystości przyjmowanych pomieszczeń determinuje zastosowanie odpowiednich filtrów i w fazie przedprojektowej przy rozmieszczaniu pomieszczeń należy zwrócić uwagę na sąsiadowanie ze sobą pomieszczeń, które zgodnie z wymogami mogą zostać zakwalifikowane do czystej lub brudnej strefy. Wynikowe stosowanie odpowiednich filtrów, w tym HEPA, pozwala racjonalnie zaprojektować nawiewno-wywiewną instalację wentylacyjną, uwzględniając wymagane parametry wewnętrzne powietrza, w tym: temperaturę w pomieszczeniu, temperaturę nawiewanego powietrza, wilgotność, krotności wymian powietrza, hałas. Dla możliwości uzyskania wymaganych parametrów jako jedno z rozwiązań można stosować agregaty chłodnicze z inwerterem, który pozwala kontrolować temperaturę powietrza nawiewanego poprzez dostosowanie mocy chłodniczej. W rozporządzeniu jest mowa między innymi o blokach operacyjnych, pomieszczeniach do izolacji zakażonych chorych i pomieszczeniach dla pacjentów o obniżonej odporności, w których należy stosować wentylację nawiewno-wywiewną lub klimatyzację zapewniającą parametry jakości powietrza dostosowane do funkcji tych pomieszczeń.
W salach operacyjnych oraz innych pomieszczeniach, gdzie stosowany jest podtlenek azotu, nawiew powietrza powinien odbywać się górą, a wyciąg powietrza w 20% górą i w 80% dołem. Rozmieszczenie punktów nawiewu nie może powodować przepływu powietrza od strony głowy pacjenta przez pole operacyjne. 

Dokładne planowanie
Ze względu na wymaganą, niezależnie od wielkości jednostki zakładu opieki zdrowotnej, wentylację mechaniczną, należy w trakcie prowadzenia prac projektowych bardzo dokładnie zaplanować rozmieszczenie kanałów wentylacyjnych i urządzeń wykonawczych. Trzeba zwrócić uwagę na wymagane wysokości pomieszczeń i tak dla sal operacyjnych minimalna wysokość wynosi 3,30 m. Przy krzyżujących się kanałach wentylacyjnych łączących strefy czyste i brudne należy jeszcze przewidzieć przestrzeń na montaż urządzeń wykonawczych, takich jak stropy laminarne oraz specjalistycznego oświetlenia, a także przewidywanej do zabudowy aparatury medycznej. 

Współpraca wymagana
Aby na etapie wykonawstwa nie było potrzeby powracania do prac projektowych, użytkownicy końcowi (inwestorzy), wraz z projektantami branżowymi - w tym z projektantem wentylacji, powinni poświęcić maksymalnie dużo czasu na opracowanie programu funkcjonalno-użytkowego zarówno w aspekcie przyszłej pracy jednostki zakładu opieki zdrowotnej, jak i w aspekcie kosztowym. Optymalizowanie rozkładu pomieszczeń i współpraca z projektantem systemu wentylacji pozwala dobrać rozwiązania, które nie generują dodatkowych kosztów na etapie realizacji. Rozbieżności, które wynikają przy realizacji, a kierowane są przez wykonawców i inwestorów w formie pytań do autorów projektów, dotyczą głównie: przestrzeni sufitowej i możliwości jej zagospodarowania, doposażenia central wentylacyjnych w falowniki, doposażenia agregatów chłodniczych w inwertery zamiany filtrów ( m.in. ze względu na gabaryty). Ważne jest, aby konsultacje tworzonej dokumentacji technicznej odbywały się w gronie użytkowników końcowych (personel medyczny), administratorów obiektu, inspektorów nadzoru i jeśli to możliwe potencjalnych wykonawców. Uzyskanie informacji od użytkowników końcowych, którzy pracują na co dzień w gabinetach „brudnych" (kolonosko-pia, endoskopia) pozwala przyjąć do projektowania założenia nieuwzględnione w rozporządzeniu wspominanym na początku artykułu. Narzucone przepisami obowiązkowe rezerwowe źródła zaopatrzenia zakładu opieki zdrowotnej w energię elektryczną - np. w agregat prądotwórczy z funkcją autostartu - zapewniające co najmniej 30% potrzeb mocy szczytowej, a także zasilacze bezprzerwowe z odpowiednim podtrzymaniem zasilania i ewentualnie baterie akumulatorów powinny być również bilansowane pod kątem zasilania niezbędnych urządzeń wykonawczych systemu wentylacji pozwalających na podtrzymanie podstawowych funkcji obiektu. 

Skuteczne uzyskanie decyzji
W ostatniej fazie projektu inwestycyjnego bardzo ważnym elementem jest skuteczne przeprowadzenie procedury uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu. Tę procedurę poprzedza szereg odbiorów, które dotyczą również systemu wentylacji. Ze względu na charakter obiektu, głównie w aspekcie zintegrowania jej z systemem przeciwpożarowym i przepisami sanitarno-epidemio-logicznymi. Instalacje oraz urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny podlegać cyklicznej konserwacji, a także okresowemu czyszczeniu, nie rzadziej niż co 24 miesiące. Dokonanie tych czynności powinno być udokumentowane i wykonane przez wyspecjalizowaną jednostkę. Zwłaszcza czyszczenie instalacji jest zaniedbywane lub nawet odstępuje się od tej czynności ze względu na jej dość dużą uciążliwość i mogące się wiązać z nią skutki, których przyczyna może leżeć po stronie wykonawczej z okresu budowy. Kolejny aspekt to wymaganie ciągłości pracy obiektu szpitalnego, która jest skutecznie zakłócana w trakcie czyszczenia kanałów wentylacyjnych. Jak pokazuje praktyka, uzyskanie decyzji administracyjnej pozwalającej na użytkowanie obiektu będącego szpitalem lub zakładem opieki zdrowotnej nie jest jednoznaczne z oczekiwanym przez użytkowników komfortem. Niestarannie zaprojektowany system wentylacji - hałasujący i nieutrzy-mujący zadanych parametrów powietrza wewnątrz pomieszczeń jest częstym zjawiskiem tuż po oddaniu obiektu do użytkowania. Poprawna eksploatacja z serwisem firmy potrafiącej odpowiednio wyregulować instalację wentylacyjną w trakcie użytkowania to najczęstszy sposób dochodzenia do optymalnego jej wykorzystania, o ile jej wydajność i parametry techniczne na to pozwalają. 

Autor: Rafał Pesta
źródło: www.instalator.pl